Grøntobur: Eru vørur við góðari kemi dýrari?

Danska sendingin, Magasinet Penge á DR1, gjørdi í fjør eina kanning, har tey kannaðu sambandið millum pengar og vørur við góðari kemi. Orsøkin til kanningina var, at tað í 2014 bleiv gjørd ein kanning fyri Miljømærkning Danmark, sum staðfesti, at heili 28 % av dønum ikki keypa svanamerktar vørur, tí tey halda, at tær eru dýrari.

Tí valdi Magasinet Penge, at royna pástandin, við at lata eina familju bert keypa svanamerkta vøru, tá tey keyptu inn. Tey vóru sera bilsin, tá tey sóu, at svanamerktu vørurnar vóru 12% bíligari enn vørurnar við óneyðugari kemi.

Kanning sum brúkararáðið, Tænk, gjørdi av 10 vørusløgum, vísti somuleiðis at tær svanamerktu vørurnar vóru bíligari. Her vóru heili 8 út av 10 vørum við svanamerkinum bíligari enn tær við óneyðugari kemu. Hetta var galdandi fyri sjampo, vaskievni, universalsápu, andlitskrem, sólkrem, gummistivlar og klappvognar.

Grøn Balance gjørdi eina lítla roynd í einum handli í Føroyum av 9 ymiskum svanamerktum vørum frá Grøn Balance og samanbar tær við vørur við óneyðugari kemi, og hetta vísti, at tær svanamerktu vørurnar vóru heili 80 % bíligari. Vørurnar vóru: vaskievni til klæði, uppvaskitablettir, universalsápa, vesireins, vattrundellir, deodorant, bodylotion, shower gel og dagkrem. 9 út av 9 vørum við svanamerkinum vóru bíligari, og tað var alt frá einari krónu til trýss krónur á muni.

Svanamerktar vørur eru sostatt betri fyri bæði heilsuna, umhvørvið og mappuna!

Ein biti við biti í

Rískeks er ofta eitt hitt millum børnini og upplagt at koyra í matpakkan.
Rískeks eru tó ikki bert fyri børnini. Lætta og broyskna keksin egnar seg sera væl til eitt nú avokado, egg, pesto og smyrjisjokulátu – tað er bert hugflogið, ið setur mørk.
Royn eitt nú okkara vistfrøðiliga laks og grønmeti til ein luksus vistfrøðiligan bita.

Familjur ótu seg frá eiturevnum

Mongdin og samansetingin av eiturevnum í landinum hjá teimum luttakandi minkaði týðandi, tá fimm familju ótu vistfrøðiligan mat í 14 dagar.  

Danmarks Naturfredningsforening gjørdi í fjør eina kanning har fimm familjur fingu kanna teirra land fyri sproytievni áðrenn og eftir tey høvdu etið einans vistfrøðiligan mat í 14 dagar.  

Áðrenn kanningina, ótu tær fimm familjurnar mest vanligar matvørur, og tá funnu tey leivdir frá sproytievnum í 51 prosent av royndunum.
Aftaná 14 dagar við vistfrøðiligum kosti var mongdin av landroyndum, við sproytievnum í, minka niður í 23 prosent, og sjálva samansetingin av sproytueitri var minka nógv. Eisini fall mongdin av royndum, har ávís sproytuevni lógu yvir miðaltalið fyri hvat er vanligt, frá 32 til 9 prosent.

Lisbeth E. Knudsen, sum er professari á Institut fyri Folkesundhedsvidenskab á Københavns Universitet, sigur um kanningina:

“Tað frøðir meg, at tað sæst ein so týðiligur munur at eta vistfrøðiligt, tá vit vita at meginparturin av sproytieitrinum, sum tey her hava kannað, hava neilig árin á okkara heilsu. Á hendan hátt er tað fyribyrgjandi fyri okkara heilsu at velja matvørur, sum ikki eru sproytaðar.”

Sambært professaranum, so vil vandin fyri at gerast sjúk av at eta sproytaðar matvørur økjast við mongdini og samansetingini av sproytievnum í okkara kroppum.

“Um vit hava eina høga mongd av sproytievnum í kroppinum, so er tað enn størri vandi fyri at gerast sjúk ella at gera fostrið sjúkt” sigur Lisbeth E. Knudsen og sipar til barnakonur, sum hon viðmælir at eta vistfrøðiligt.

Eitt nú er skorðdjóraeitrið chlorpyrifos, sum 14 út av teimum 16 kannaðu familjulimunum høvdu í landinum áðrenn royndina, ein hóttan fyri eitt fostur, tí chlorpyrifos leypir á nervalagið, og kann skaða menningina av heilanum. Tað er ikki loyvi at nýta chlorpyrifos í Danmark, men er at finna í fruktini og grønmetinum, sum verður innflutt úr øðrum londum

Tú kanst velja
Vilt tú sleppa undan sproytievnum, so er at velja vistfrøðiligar matvørur, sum allar eru uttan sproytievni, tí vistfrøðiligu bóndirnir, hava ikki loyvi at nýta sproytieitur fyri at berja niður skorðdýr, ókrút o.a. Vistfrøðiligu vørurnar eru allar merktar við danska, reyða Ø-merkinum ella ES-merkinum fyri vistfrøði.

Kelda:dn.dk

Reinur høsnagarður

Vistfrøðilig, frílendis-, skavingar- ella búr-: egg koma í nógvum ymiskum variatiónum, og tað verður mangan kjakast um tey. Okkara hønur kunnu ganga leysar úti og hava atgongd til reiðurkassar, vagl, báshálm, dagsljós og vistfrøðiligt fóður. Tað merkir sostatt, at tú og tín familja kunnu eta egg við góðari samvitsku og fáa leskilig vistfrøðlig egg til matna. 

Tað kann mangan vera trupult at minnast og kenna munin millum øll egg-sløgini. Økologisk Landsforening handan Ø-merkið í Danmark, hava gjørt eitt yvirlit, so tað er lættari at kenna munin.

Trýst á myndina fyri at síggha yvirlitið og eitt nú printa tað út.

Grønt er gott – eisini um veturin

Men hvussu gert tá, tá vetrartíðin setur sínar avmarkingar á hvat kann koma upp úr moldini? Tú hyggur sjálvandi í frystiboksina, har tað bóglnar av alskins vistfrøðiligum leskibitum. Her fæst tað grøna nevnliga alt árið.

Tað er ongin skomm at velja fryst-grønt, tí tað er ein hópur av smakki og biti í teimum grønu pettunum, tá tey eru tiðnaði. Og tey halda jú leingi, so tú, oman á tað heila, minkar um matoyðsl! Tú sleppur har afturat undan at skola og skera – tað er nevnliga gjørt fyri teg.

Fryst grønmeti er eitt líka gott val og onkuntíð betri væl enn frískt grønmeti. Kanningar vísa, at fryst grønmeti hevur eitt hægri føðsluvirði enn frískt grønmeti. Hetta kemst av, at frískt grønmeti verður innflutt alt árið runt og liggur mangan á goymslu, áðrenn tað verður selt. Fryst grønmeti verður hinvegin heysta í bestu tíð á árinum og fryst beinaveg og tí varðveita tey føðsluvirði.

Heilsumyndugleikarnir viðmæla, at tú velur grova grønmeti, so sum brokkoli, leyk, ertrar, bønir og rótfrugtir. Et so nógv tú vilt og endiliga til allar máltíðirnar.

Nýt eitt nú grønmeti í eitt leskiligt fat, tertu ella omulett. Tað nýtist í øllum førum ikki at vera keðiligt.