Oktobur er grønur Vistfrøði / økologi

Oktobur er grønur

Grøntobur er eitt átak har sjóneykan verður sett á vistfrøði og umhvørvi. Í ein mánaða kunnu føroyingar royna ein grønari lívstíl, har hugsað verður um, hvat vit koyra í okkum og út í náttúruna. Hetta er ein roynd at fáa føroyingar meiri tilvitaðar um valini í gerandisdegnum.

Eitt av vørumerkjunum hjá Føroyum er, at tær eru grønar bæði í útsjónd og sum umhvørvi, og tað kunnu tær áhaldandi vera – eisini ein gráan heystardag í oktobur. Átakið Grøntobur hevur til endamáls at kunna føroyingar meira um vistfrøðiligar og umhvørvisgóðar vørur, bæði heilsuna og umhvørvinum til gagns. Hvat er vistfrøði? Hví vistfrøði? Hvat merkir Svanamerki? osfr. Tað er av týdningi at fólk gerast meiri greið um hesi viðuskifti, so tey vita hvat tey velja til og frá og soleiðis kunnu taka meiri tilvitaði val, tá keypt verður inn í gerandisdegnum.

Ein avbjóðing í Føroyum kann vera atgongdin til grønu vørurnar í handlunum, tí tað kann vera stórur munur á úrvalunum í størri og smærri økjunum. Grøntobur kann soleiðis gera hesi viðurskifti meiri sjónlig, og kundin kann eisini gera vart við seg. Somuleiðis kunnu føroyingar, sum búgva í økjum, har tað er langt ímillum tær grønu vørurnar, fáa góð ráð um, hvussu tey kunnu liva eina grønari tilvera við teimum møguleikum sum eru.

Sí allar greinar

Granskarar rópa varskó: Barnakonur, etið vistfrøðiligt!

Við støði í granskingum viðmæla fleiri granskarar, at barnakonur eta vistfrøðiligt, tí ávís týningarevni kunnu skaða tað ófødda barnið. Tað kann til dømis elva til vánaligari rørsluførleika, størri vanda at menna ADHD og 3-5 stig lægri IQ í skynsemisroyndum.
Hetta eru nakrar av avleiðingunum av, at mammur og børn hvønn dag eru fyri skordýraeitri sum chlorpyrifos í gerandiskostinum. Chlorpyrifos er ólógligt at brúka í Danmark, men vit fáa eiturleivdirnar frá innfluttari frukt sum sitrusfrukt, banan og súrepli.

Sum leiðreglurnar eru í dag, verður nýtslan av kemiskum evnum í matvørum ikki bannað fyrr enn tað er prógva, at tey eru skaðilig. Enntá eftir, at tað er prógvað, at tey kemisku evnini eru skaðilig, verða uppaftur fleiri framvegis brúkt. Aftrat tí eru fleiri túsund evni ikki kannað enn. Umleið 1000 av teimum hava enntá víst seg at hava skaðilig árin á menningina av heilanum, tá ið tey hava verið roynd við djórum.
“Tað er ábyrgdarleyst at bíða, til vit hava samlað nágreinilig skjalprógv fyri tey skaðiligu árinini av øllum eiturevnunum. Vit hava bara EIN møguliga at menna tann heilan, sum er avgerandi fyri okkara lívsgóðsku og virkni restina av lívinum” – Philippe Grandjean, professari á Institut for Sundhedstjenesteforskning á Syddansk Universitet.

Les meira

Kjøtfríur mánadagur við grønmetislasanju

Onki er sum heimagjørd lasanja. Tú kanst koyra alt í, sum tær lystir og velja eina við ella uttan kjøt. Eitt upplagt høvi at halda kjøtfrían mánadag við eini grønmetislasanju. Tað er nevnliga eitt gott hugskot at hava ein dag um vikuna, sum er kjøtfríur, og soleiðis ansa eftir umhvørvinum, djóravælferðini og tíni heilsu. Kjøtfríur mánadagur er eitt átak, sum er at finna um allan heim, so hví ikki eisini í Føroyum? Eru flestu matvørurnar frá Grøn Balance, fært tú vistfrøðiligar vørur og minkar soleiðis eisini um inntakið av sproytievnum. Grønmetislasanja fyri 4-6 fólk: Lasanjusós: 2 hakkaðar leykir 2 súpsk av olivinolju 2-4 pungar av hvítleyki 2 tsk av oregano 4 stórrivnar gularøtur 3 stórrivnar sellarí stengur 1 skvassj 1 eggplanta 250 gr av smáhakkaðum soppum 1 dl av tomatpuré 1 dós av hakkaðum tomatum Salt og pipar Spinatfylla: 500 gr av frystum spinati 1 nevi av basilikum 1 ½ dl av róma 1 leyk 1 pung av hvítleyki Olivinolja Rivin muskatnøt Salt og pipar Mornaysós: 2 súpsk. av smøri 2 súpsk av hveitimjøli 3 dl av mjólk Smárivin muskatnøt 125 gr av mozarella osti skorin í smáar puntar Salt og pipar Lasanjuplátur frá Grøn Balance Lasanjusós Steik hakkaðu leykirnar í olivinoljuni í miðal hita til leykurin er klárur og bleytur. Stoyt smáttskornu sopparnar í og skúva upp fyri hitanum í uml. ein minut. Síðan stoytir tú restina av tilfarinum í og letur sósina smákóka í 1-3 tímar. Smakka til við salti og pipari. Spinatfylla Steik leykin á eini pannu við olivinolju, til teir eru bleytir og uttan at brúnka teir. Stoyt spinatið í og kóka til tað er tiðna. Stoyt avlopsvatn frá og koyr basilikum og róma í. Smakka til við rivnari muskatnøt, salti og pipari. Mornaysós Steik margarin í eini grýtu og stoyt mjølið í eitt sindur á gangin, meðan tú pískar. Tá tað er blivi til ein klump, pískar tú varliga mjólkina í inntil mjølið er upployst og sósin er jøvn. Lat tað kóka eina løtu til sósin er blivin kremut. Koyr síðan ostin í og rør inntil hann er bráðnaður. Smyr eitt eldfast fat og byrja við mornaysós, lasanjusós og spinatfyllu og síðan lasanjuplátur. Halt áfram til onki er eftir og enda við lasanjusós og einum lagi av mornaysós. Baka í ovninum við luft við 175 hitastigum í 25-30 min.

Les meira

Peanutbutter – sunt ella ósunt?

Seinstu tíðina hevur peanutbutter (jarðnøtasmør) veruliga vunnið seg fram í Føroyum. Hetta smyrjandi viðskera, sum vit eitt nú kenna frá amerikonskum filmum, er ikki bara væl umtókt vegna sín smakk, men eisini fyri innihaldið.

Peanutbutter er nevnliga fylt við góðum føðsluevnum. Eitt nú er tað nógv av vitanmin B og vitamin E, sum berjir niður fríar radikalar og styrkir um immunverjuna. Eisini er nógvar miniralir, so sum kalsinum, kopar, jarn, magnesium, mangan, fosfor, kalium, selennatrium og sink. Peanutbutter er eisini ein góð kelda til folat, sum er eitt natúrligt slag av folinsýru. Kvinnur, sum eru við barn, fáa viðmælt at taka tilskot av folinsýru, tí tað hjálpir kroppinum við at gera nýggjar DNA og RNA kyknir.

Eins og við øðrum nøtum, so er nógv feitt í peanutbutter, og somuleiðis eisini nógvar proteiinir. Tískil eru tað serliga tey, sum íðka nógv, ið eta nógv peanutbutter fyri at fáa proteinir.

Tað eru nógvar kaloriur í peanutbutter, men eins og við aðari føði, so er alt við máta, og viðmælt verður at eta eini tvær súpiskeiðis um dagin fyri at fáa alla nøringina.

Peanutbutter hóskar væl á breyð, í køkur og sum dip til grønmeti.

Les meira

Fesk bláber alt árið

Tað er ongin orsøk at bíða til summarið við at matgera við leskiligum, feskum bláberum. Nú fært tú fesk vistfrøðilig bláber alt árið frá Grøn Balance í kølidiskinum.

Til ber at nýta bláber til havragreytin, køkuna ella sum smoothie – tað er bert hugflogið, ið setur mørk.

Her er tað Gunvør Reyðberg, ið hevur matgjørt eina leskiliga brownie køku við bláberja mousse við frystum bláberum frá Grøn Balance.
Fylg okkum á Instagram og Facebook og fá íblástur til ein vistfrøðiligan og umhvørvisvinaligan gerandisdag. Tú kanst leita eftir gronbalance.fo á Instagram og Facebook.

Les meira

Kapping á Facebook og Instagram

Í sambandi við Grøntobur lata vit vistfrøðiliga Leypin frá Miklagarði í fýra vikur og eina rúgvu av vistfrøðiligum og umhvørvisgóðum vørum frá Grøn Balance til ein hepnan vinnara.

Leypurin hjá Miklagarði er ein skipan, har tú eina ferð um vikuna fært upp í ein leyp av frukt og grønmeti koyrdan til dyrnar.
Vøran kemur til landið mánadag. Leyparnir verða pakkaðir týsmorgun, og seinnapartin verða teir koyrdir til tínar dyr.

Tað einasta tú skalt gera, er at fara inn á uppslagið á antin Facebook ella Instagram og frámerkja ein vin, sum skal forkelast. Vit draga millum øll svarini 01. novembur

Les meira

Vistfrøðiligt heimagjørt hvítleyksbreyð

Tað er altíð nakað heilt serstakt at gera sín egna mat frá grundini av og ongantíð betri, um tað er vistfrøðiligt. Við vistfrøðiligum mjøli sleppur tú undan stástyttandi evnum, sum eitt nú elva til sera vánaliga sáðgóðsku, og eisini onnur skaðilig evni.

Birita Sjúrðaberg hevur bakað leskiligt hvítleyksbreyð við vørum frá eitt nú Grøn Balance.

Uppskriftina til fýra hvítleyksbreyð fært tú her:

25 g av geri
3 súpsk av Grøn Balance olju
5 dl av lunkaðum vatni
2 tsk av salti
200 gr av Grøn Balance durummjøli
Uml 500 gr av Grøn Balance hveitimjøli

Fylla:

150 gr av smøri
4 pungar av hvítleyki, pressaðir
1 neva av Grøn Balance hakkaðari persillu

Rør gerina í tað lunkaða vatnið. Koyr restina av tilfarinum í, uttan hveitimjølið. Hveitimjølið skal eltast í so við og við. Deiggið skal eltast væl. Lat ganga í uml 1 tíma.

Ímeðan kanst tú gera fylluna, sum bert skal rørast væl saman.

Koyr síðan mjøl á borðið, og skil deiggið í 4 partar. Ger hvønn part til ein fýrkant, sum er sindur avlangur. Smyr 1/4 av fyllini á hvørt. Rulla til eina pylsu eftur tí longri síðuni. Sker síðani ígjøgnum við einum pizzaskerara ella knívi, ikki heilt niðan. Rulla síðani deiggið um hvørt annað.

Tú kanst lata deiggið ganga í ein tíma afturat.

Bakast í ovninum í 15-20 min við 225 gradum. (Fylg eitt sindur við. Um tað brúnkast skjótari á einari síðu, vend so plátuni við.) prei: Um tú ikki skalt brúka øll, ber til at frysta tey til eina aðruferð.

Væl gagnist!

Les meira