Rein matgleði

Tað verða ivaleyst færri matpakkar smurdir hesar dagarnar, nú summarfrítíðin er byrja hjá teimum flestu. Men matur smakkar best, tá hann verður etin úti. Tískil er ein góður matpakki við í hagan, í fjørðuna ella á biltúrinum ikki at forsmáa.

Men tað er ikki líka mikið, hvat vit pakka okkara mat inn í. Bakipappír og millumløgupappír, sum ikki eru svanamerkt, eru yvirflatuviðgjørd fyri at vera vatn- og feittdygg. Tílík pappír eru mangan viðgjørd við flúrevnum ella silikoni. Hesi evnini eru oyðileggjandi fyri umhvørvið og vera mett at vera hormonórógvandi og krabbaelvandi. Tískil verður frárátt at børn og kvinnur, sum eru við barn, eta mat, sum hevur verið í sambandi við viðgjørt pappír.

Millumløgu- og bakipappírið hjá Grøn Balance er svanamerkt, og er tískil uttan skaðilig evni.

Gert tú tær somuleiðis ein matpakka við matvørum frá Grøn Balance, so tryggjar tú tær vistfrøðiligar vørur, sum eru uttan sprænuevni.

Tað er rein matgleði 🙂

Hugskot til matpakkan við Grøn Balance vistfrøðiligum vørum:

Fullkornstykkir við pesto, egg, kál og tomat.

Edamamebønur, agurkustengur og súrepli afturvið.

Grøn Balance fæst í Miklagarði, Mylnuni og Bónus. 

Pasta uttan hveiti

Tað ber til at fáa ein leskiligan pastarætt, uttan at eta hveiti. Grøn Balance hevur eitt fjølbroytt úrvæl av pasta bæði við og uttan hveiti. Eitt nú grønt fettuccine úr sojabønum. Tað góða við hesum slagnum av pasta er, at tað inniheldur nógvar proteinir og tevjur.

Á pastapakkunum hjá Grøn Balance eru uppskriftir at finna, sum geva íblástur til, hvussu tú kanst matgera sojafettucini. Eitt nú er hendan uppskriftin við grønmeti at finna:

200 gr av sojabønufettuccine
1 miðalstór skvassj
1 leykur
3-4 pungar av hvítleyki
2 reyðar piparfruktir
2 súpsk av olivinolju
1/2 tsk av salti
Eitt vet av svørtum pipari
Rivið sitrónskal
Ein neva av frískum basilikumi
1 dl av rivnum parmesanosti

Tendra ovnin á 200 hitastig. Sker skvassji í hálvmánaskivur (uml. 5 mm tjúkkar). Pressa hvítleykin og sker leykin. Sker piparfruktina í grov petti. Legg alt á eina bakiplátu og stoyt olivinoljuna, salt og pipari yvir grønmetið. Blanda tað væl. Hetta skal bakast á mittastu hyllini í ovninum i 25-30 min.
Kóka sojabønufettuccine eftir vegleiðingini á pakkanum og rív sitrónina. Stoyt vatnið frá og blanda pasta, grønmeti, sitrónskalið og basilikum saman í eina stóra skál.
Borðreið beinaveg við rivnum parmesanosti omaná.

Væl gagnist 🙂

Vaska umhvørvisvinaligt

Vaskievni kunnu vera sera skaðilig fyri teg og umhvørvið. Fleiri innihalda eitt nú klor og optiskt hvítt, sum tyngja umhvørvið.

Hvat skalt tú so velja, tá tú velur vaskievni?
Vit eru blivin von við at klæðini hjá okkum skulu lukta av luktilsi og seta luktin í samband við rein klæði, hóast luktilsi onki hevur við reinleika at gera, men kan elva til ovurviðkvæmi. Somuleiðis ger optiskt hvítt bert klæðini hvítari, men ikki reinari.

Klæðini gerast rein av tensidum, men nøkur eru meiri skaðilig enn onnur. Tey mest skaðiligu evnini eru luktilsi, optiskt hvítt og haldevni. Hesi kunnu elva til ovurviðkvæmi ella øsing á húðina.

Skolievni innihalda 30% fleiri tensidir enn vaskievni, sum er óneyðugt, tí tensidirnar í vaskievninum vaska klæðini rein.

Um tú vilt sleppa undan ov nógvum skaðiligum evnum, kanst tú leggja teg eftir hesum ráðunum:

• Keyp umhvørvismerkt vaskievni – Svanamerkið ella evropeiska blóman. Hesi tryggja tær, at tú sleppur undan klori, optisk hvítum og ávísum tensidum. Krøv vera eisini sett til úrslitagóð vaskievni.
• Vel vaskievni við Bláa Kransinum hjá Astma-Allergi Danmark fyri at sleppa undan luktilsi og øðrum evnum, ið kunnu elva til ovurviðkvæmi.
• Vel vaskipulvur heldur enn flótandi. Tey innihalda færri umhvørvisskaðilig evni.
• Slepp tær undan skolievni. Skolievni tálma vøguravmagn (statisk elektrisitet), men er annars óneyðugt.
• Les brúkaravegleiðingina og skampta eftir vatni, mongd av klæðum og hvussu skitin tey eru. Klæðini gerast ikki reinari av at koyra meiri vaskievni í. Hinvegin kann nógv vaskievni tyngja umhvørvið og leivdirnar seta seg í reinu klæðini. Leivdirnar kunnu elva til øsing á húðini.
• Vaska fulla maskinu og leyp forvaskið um.
• Klæðir, sum ikki eru serliga skitin, kunnu vaskast við 15-20° C, tó krevur tað serstakt vaskievni við enzymum, ið klára kalt vask. Vel eitt nú heldur at vaska klæðini við 30° C heldur enn 40° C, um tey ikki eru serliga skritin. Seingjarklæði, handklæði, borðlappar o.a. sum kunnu hava nógvar bakteriur, skulu vaskast við 60° C.

Vaskievnini hjá Grøn Balance hava øll bæði Svanamerkið og Bláa Krasin og fáa øll grønu kolbuna hjá brúkararáðnum Tænk. Hvíta vaskievni hjá Grøn Balance verður somuleiðis skírt at vera ‘bedst i test’.

Tú fært Grøn Balance í Miklagarði, Mylnuni og Bónus.

Familjur ótu seg frá eiturevnum

Mongdin og samansetingin av eiturevnum í landinum hjá teimum luttakandi minkaði týðandi, tá fimm familju ótu vistfrøðiligan mat í 14 dagar.  

Danmarks Naturfredningsforening gjørdi í fjør eina kanning har fimm familjur fingu kanna teirra land fyri sproytievni áðrenn og eftir tey høvdu etið einans vistfrøðiligan mat í 14 dagar.  

Áðrenn kanningina, ótu tær fimm familjurnar mest vanligar matvørur, og tá funnu tey leivdir frá sproytievnum í 51 prosent av royndunum.
Aftaná 14 dagar við vistfrøðiligum kosti var mongdin av landroyndum, við sproytievnum í, minka niður í 23 prosent, og sjálva samansetingin av sproytueitri var minka nógv. Eisini fall mongdin av royndum, har ávís sproytuevni lógu yvir miðaltalið fyri hvat er vanligt, frá 32 til 9 prosent.

Lisbeth E. Knudsen, sum er professari á Institut fyri Folkesundhedsvidenskab á Københavns Universitet, sigur um kanningina:

“Tað frøðir meg, at tað sæst ein so týðiligur munur at eta vistfrøðiligt, tá vit vita at meginparturin av sproytieitrinum, sum tey her hava kannað, hava neilig árin á okkara heilsu. Á hendan hátt er tað fyribyrgjandi fyri okkara heilsu at velja matvørur, sum ikki eru sproytaðar.”

Sambært professaranum, so vil vandin fyri at gerast sjúk av at eta sproytaðar matvørur økjast við mongdini og samansetingini av sproytievnum í okkara kroppum.

“Um vit hava eina høga mongd av sproytievnum í kroppinum, so er tað enn størri vandi fyri at gerast sjúk ella at gera fostrið sjúkt” sigur Lisbeth E. Knudsen og sipar til barnakonur, sum hon viðmælir at eta vistfrøðiligt.

Eitt nú er skorðdjóraeitrið chlorpyrifos, sum 14 út av teimum 16 kannaðu familjulimunum høvdu í landinum áðrenn royndina, ein hóttan fyri eitt fostur, tí chlorpyrifos leypir á nervalagið, og kann skaða menningina av heilanum. Tað er ikki loyvi at nýta chlorpyrifos í Danmark, men er at finna í fruktini og grønmetinum, sum verður innflutt úr øðrum londum

Tú kanst velja
Vilt tú sleppa undan sproytievnum, so er at velja vistfrøðiligar matvørur, sum allar eru uttan sproytievni, tí vistfrøðiligu bóndirnir, hava ikki loyvi at nýta sproytieitur fyri at berja niður skorðdýr, ókrút o.a. Vistfrøðiligu vørurnar eru allar merktar við danska, reyða Ø-merkinum ella ES-merkinum fyri vistfrøði.

Kelda:dn.dk

Grøntobur: Matsminka ger børn ovurvirkin

Fleiri foreldur kenna tað ivaleyst. Børnini hava etið bomm og gerast vill og rokalig aftaná. Vit hava givið sukrinum skyldina, men nú er tað staðfest, at tað ikki er sukrið, men litevnini og onnur ílatingarevni, sum gera børn hyperaktiv.

Gransking vísir nevnliga, at børn, sum fáa miðalstórar nøgdir av tilgjørdum lit- og ílatingarevnum(E-nummur), verða meiri hyperaktiv og hava verri við at hugsavna seg og læra í skúlanum. Øll hesi evni eru forboðin í vistfrøðiligum matvørum. Tað eru serstakliga litevni og tað nógv brúkta haldevnið, natriumbenzoat (E211), ið standa fyri skotum.*
Hesi evni eru mangan at finna í góðgæti, saft, sodavatn og tílíkari matvøru. Tá tú drekkur vistfrøðiliga saft, etur vistfrøðiligan ís, sjokulátu ella annað vistfrøðiligt góðgæti, sleppur tú undan í alt 22 tilgjørdum søtevnum, so sum aspartam, sorbitol og natrium cyclamat, sum eru loyvd í ikki-vistfrøðilgum vørum.

Slepp undan 330 E-nummrum.
Matvøruíðnaðurin í ES hevur vanliga loyvið at nýta 379 ymisk ílætingarevni við E-numrum: haldevni, litevni, antioxidantir, søtevni osfr. Í vistfrøðiligum mati er bert loyvi at nýta 49 av hesum evnum – hini 330 eru bannaði.
Tey 49 ílatingarevnini eru loyvd í vistfrøðiligum vørum, har tað er neyðugt at brúka tey. Tað er eitt nú loyvt at brúka guargummi (E412) til at geva røttu tjúktina í ketsjuppi, salatdressingi og øðrum vørum. Guargummi fæst úr plantum.

*Kelda: Bretska læknavísindaliga blaðið The Lancet