Peanutbutter – sunt ella ósunt?

Seinstu tíðina hevur peanutbutter (jarðnøtasmør) veruliga vunnið seg fram í Føroyum. Hetta smyrjandi viðskera, sum vit eitt nú kenna frá amerikonskum filmum, er ikki bara væl umtókt vegna sín smakk, men eisini fyri innihaldið.

Peanutbutter er nevnliga fylt við góðum føðsluevnum.  Eitt nú er tað nógv av vitanmin B og vitamin E, sum berjir niður fríar radikalar og styrkir um immunverjuna. Eisini er nógvar miniralir, so sum kalsinum, kopar, jarn, magnesium, mangan, fosfor, kalium, selennatrium og sink. Peanutbutter er eisini ein góð kelda til folat, sum er eitt natúrligt slag av folinsýru.  Kvinnur, sum eru við barn, fáa viðmælt at taka tilskot av folinsýru, tí tað hjálpir kroppinum við at gera nýggjar DNA og RNA kyknir.

Eins og við øðrum nøtum, so er nógv feitt í peanutbutter, og somuleiðis eisini nógvar proteiinir. Tískil eru tað serliga tey, sum íðka nógv, ið eta nógv peanutbutter fyri at fáa proteinir.  

Tað eru nógvar kaloriur í peanutbutter, men eins og við aðari føði, so er alt við máta, og viðmælt verður at eta eini tvær súpiskeiðis  um dagin fyri at fáa alla nøringina.

Peanutbutter hóskar væl á breyð, í køkur og sum dip til grønmeti.

Hevur tú etið morgunmat í dag?

Tað verður sagt, at morgunmaturin er týdningarmesta máltíðin á degnum. Eitt nú hava børn, sum eta morgunmat, lættari við at læra, enn tey sum ikki eta morgunmat, tí tey eru betri  fyri.

Fleiri kanningar vísa eisini, at tey sum eta morgunmat taka minni uppá, enn tey sum ikki eta morgunmat.
Men tað er ikki líka mikið, hvat vit koyra í okkara kropp – heldur ikki um morgunin. Havragrýn er eitt gott og heilsubetri boð uppá ein góðan morgunmat. Havragrýn hevur nevnliga eina góða ávirkan á okkara kropp.

Her eru 9 góðar orsøkir at byrja dagin við havragrýni:

1. Røktar títt blóðsukur
Havrin inniheldur betaglukanir sum heldur blóðsukrið í javnvág og somuleiðis kolesterolið.

2. Hjálpir tær við at halda vektina
Kanningar vísa, at tey sum eta havragrýn eru longri mett enn tey, sum eta eitt nú maisflykrur. Javnvágin í blóðsukrinum gevur eina mettu, sum ger, at tað er lættari at stýra sínum matarlysti og ikki fella fyri søtum og ósunnum freistingum.

3. Fyribyrgir hjarta- og æðrasjúkur og eisini krabba
Trevjurnar í havranum ansa væl eftir tínum kroppi og lækka um vandan at fáa hjarta- og æðrasjúkur og krabba sum heild. Etur tú havra hvønn dag, so fellur deyðleikin millum 20 og 23 prosent á teimum álvarsligu, lívshóttandi sjúkunum, og kvinnur sum eta havra minst tvær ferð um dagin, minkað um vandan at verða rakt av sjúkunum við 30 prosentum.

4. Ein ørgrynna av antioxidantum
Tað er eitt serligt slag av antioxidantum í havragrýni sum kallast avenanthramidir. Hesir antioxidantarnir fáa blóðkørini at víðka seg, so blóðið lættari fær runnið gjøgnum æðrarnar. Afturat tí, so sigast teir eisini at hjálpa við erkvisnari húð og eksemi.

5. Verja børnum ímóti at fáa astma
Ein kanning vísti, at havri kann minka um vandan hjá lítlum børnum at fáa astma, um tey fáa tað bjóða heilt tíðliga.

6. Styrkir verjuskipanina
Tað er tað høga trevjuinnihaldið saman við føðsluevnum so sum samansettar B-vitaminir, A-vitaminir og týdningarmikil mineral sum styrkja verjuskipanina og fyribyrgja infektiónir og aðrar sjúkur.

7. Gevur orku
Síðan fornøldina hevur havragrýn verið nýtt fyri at eggja bæði kropp og sinn. Týdningarmiklu føðsluevnini halda kroppin virknan og hava eina jaliga ávirkan á sinnalagið. Vegna høga innihaldið av proteini, økja havragrýn eisini um vøddavøksturin.

8. Bøta um sodningina
Loysandi tevjurnar stimbra um tarmrørslurnar og geva soleiðis eina lætta opning. Tað minkar somuleiðis um bruna og berjir niður vanligar plágur so sum búkpínu, luft í tarmunum og gasritis.

9. Betrar um nervalagið
Í havragrýni eru E-vitaminir og samansettar B-vitaminir (B1,B2,B3), sum eru neyðugar fyri at uppihalda javnvágan í nervalagnum. Havragrýn kann geva ró, um tú líður av angist, strongd ella tunglyndi. Miniralini í havragrýni, halda javnvágan í nervavøddaskipanini, sum eru við til at fyribygja krampar, ússaligheit og onnur ódámlig eyðkenni.

Við at eta vistfrøðilig havragrýn sleppur tú somuleiðis undan eitrandi evnum.

Tú finnur Grøn Balance í Bónus Mylnuni og Miklagarði

Alt fyri umhvørvið, djóravælferðina og tína vælveru

Sjampo, balsam, intimsápa – alt frá høvur til fót er framleitt við góðari samvitsku.  Røktarrøðin hjá Grøn Balance er vegansk og hevur Sólblómumerkið. Tað vil siga, at vørurnar eru framleiddar uttan dýraevnistilfar og uttan at nýta djór í framleiðslu- og menningsgongdini sum heild. 

Somuleiðis eru allar vørurnar merktar við Bláa Kransinum, sum tryggjar tær, at vøran er uttan ovurviðkvæmiselvandi evni og Svanamerkið tryggjar tær, at vørurnar eru umhvørvisgóðar. 

Bæði Grøn Balance sjampo og balsam hava fingið grønu kolbuna frá danska brúkararáðnum, Tænk.

Við røktarrøðini frá Grøn Balance kunnu øll hava møguleika at velja tað reina og góða valið, tí allar vørurnar hava ein sera sømiligan prís.

Rein ull er Føroya gull

Ullintar troyggjur, ullintar hosur, ullint undirklæðir – pløgg føroyingar hava nýtt í fleiri árhundrað og sum flest allir føroyingar enn nýta.

Men hvussu ansar ein best sínum ullintu klæðum, soleiðis at tey halda so leingi sum gjørligt?

Her er ein vegleiðing:

1. Ull skal bert vaskast, tá hon er skitin.

Tað er ikki neyðugt at vaska ull so ofta. Tú kanst lættliga ganga í ulltroyggjuni fleiri ferð, áðrenn hon skal vaskast. Eitt nú kanst tú hanga ullina út á snór, gjarna í ráligum veðri. Ella tú kanst hanga hana á eitt akslatræ í baðirúminum, tá tú ert í bað. Tað er bæði galdandi fyri ullklæðini hjá børnunum og fyri tína ulltroyggju.

Er plettur komnin á klæðini, kanst tú stoyta eitt sindur av ull vaskievni á plettin og leggja klæðini í ein plastikkposa. Lat posan standa yvir nátt og vaska tey síðan í maskinuni á ullprogrammi.

2. Nýt ullvaskievni

Tað eru nógv ullvaskievni at velja ímillum. Vaskievnið til fínt vask hjá Grøn Balance hevur bæði Svanamerkið og Bláa kransin, sum ger tað til eitt umhvørvisvinaligt og heilsubetri val.

Tað er umráðandi, at tú skamtar ullvaskievni rætt. Ov nógv vaskievni ger, at klæðini gerast kleimin. Ov lítið av vaskievni ger, at klæðini ikki fáa ta neyðuga vætuna og viðgerðina, sum heldur ullini í góðum líki.

Tú kanst lesa vegleðingia til rætta skamtin aftan fyri at dunkinum.

Nýt ongantíð skolievni til ull.

3. Nýt ullvaskiprogramm á maskinuni.

Vaskimaskinur eru ymiskar, men tær flestu hava ullprogrammir, tú kanst velja. Tað er nokk at vaska ullklæðini á 30 hitastigum, fyri at fáa tey rein.

4. At turka ull

Lat ikki ullina liggja í maskinuni. Ullin hevur tað best við at vera hongd upp at turka beinaveg. Ull turkar nógv skjótari enn vanligt bumull. Stórar ulltroyggjur skulu ikki hangast upp á snór ella á eitt akslatræ. Tær geva seg nógv, tá tær eru vátar, og blíva tískil toygdar av at hanga. Tá er betri at leggja tær á eitt handklæði á gólvi at turka.  

Góðan vaskihug 🙂

Grøn Balance finnur tú í Bónus, Mylnan og Miklagarður

Heimagjørt bláberjajogurt

Tað er umráðandi, at vit fáa eina góða byrjan uppá dagin, so vit orka gerandisresið. Ein góður morgunmatur kann gera tað so, at orkan er meiri støðug allan dagin.

Eitt nú kanst tú lætt og skjott gera tær heimagjørt bláberjajogurt við vistfrøðiligum bláberum. Tað, tú skalt nýta, er:

Fryst, vistfrøðilig bláber frá Grøn Balance
Hvíta
Vaniljusukur

Blenda alt saman og tú hevur bláberjajogurt.

Við at velja vistfrøðilig bláber og føroyskt framleiddan hvíta, ansar tú eftir tíni heilsu og umhvørvinum. Vistfrøðiligu berini eru uttan skaðilig sproytievni, og  føroyski hvítin er undan neytum, sum  hava fingið fóður uttan GMO, og tú sparir somuleiðis umhvørvinum fyri dálking av vøru, sum er flutt til Føroya.

Ein vælsmakkandi morgunmatur við góðari samvitsku.

Væl gagninst.

Til ber eisini at fáa liðugtgjørt bláberjajogurt í Café Burn í Tórshavn.