Grøntobur: Matsminka ger børn ovurvirkin Vistfrøði / økologi

Grøntobur: Matsminka ger børn ovurvirkin

Fleiri foreldur kenna tað ivaleyst. Børnini hava etið bomm og gerast vill og rokalig aftaná. Vit hava givið sukrinum skyldina, men nú er tað staðfest, at tað ikki er sukrið, men litevnini og onnur ílatingarevni, sum gera børn hyperaktiv.

Gransking vísir nevnliga, at børn, sum fáa miðalstórar nøgdir av tilgjørdum lit- og ílatingarevnum(E-nummur), verða meiri hyperaktiv og hava verri við at hugsavna seg og læra í skúlanum. Øll hesi evni eru forboðin í vistfrøðiligum matvørum. Tað eru serstakliga litevni og tað nógv brúkta haldevnið, natriumbenzoat (E211), ið standa fyri skotum.*
Hesi evni eru mangan at finna í góðgæti, saft, sodavatn og tílíkari matvøru. Tá tú drekkur vistfrøðiliga saft, etur vistfrøðiligan ís, sjokulátu ella annað vistfrøðiligt góðgæti, sleppur tú undan í alt 22 tilgjørdum søtevnum, so sum aspartam, sorbitol og natrium cyclamat, sum eru loyvd í ikki-vistfrøðilgum vørum.

Slepp undan 330 E-nummrum.
Matvøruíðnaðurin í ES hevur vanliga loyvið at nýta 379 ymisk ílætingarevni við E-numrum: haldevni, litevni, antioxidantir, søtevni osfr. Í vistfrøðiligum mati er bert loyvi at nýta 49 av hesum evnum – hini 330 eru bannaði.
Tey 49 ílatingarevnini eru loyvd í vistfrøðiligum vørum, har tað er neyðugt at brúka tey. Tað er eitt nú loyvt at brúka guargummi (E412) til at geva røttu tjúktina í ketsjuppi, salatdressingi og øðrum vørum. Guargummi fæst úr plantum.

*Kelda: Bretska læknavísindaliga blaðið The Lancet

Sí allar greinar

Kapping: Tøm Miklagarð fyri Grøn Balance-vøru við einum vini

Dáma Grøn Balance Føroyar síðuna og frámerk ein vin, sum tú heldur hevur uppiborið at vinna vistfrøðiligar og umhvørvisgóðar vørur frá Grøn Balance. Tit fáa tríggjar minuttir til at tøma Miklagarð fyri Grøn Balance-vøru.

Kappingin endar hósdagin 24. august á middegi. Tveir hepnir vinnarar og teirra vinir sleppa at fylla sær vognin við Grøn Balance-vøru .

So er bara eftir at frámerkja tíni vinfólk – tey fara at elska teg!

Dáma Grøn Balance Føroyar síðuna
Frámerk ein vin
Krossa fingararnar

GG: Tú kanst bara frámerkja ein vin í hvørjum uppslagi, men tú ert vælkomin at frámerkja fleiri vinir hvør sær .

Les meira

Reinur høsnagarður

Vistfrøðilig, frílendis-, skavingar- ella búr-: egg koma í nógvum ymiskum variatiónum, og tað verður mangan kjakast um tey. Okkara hønur kunnu ganga leysar úti og hava atgongd til reiðurkassar, vagl, báshálm, dagsljós og vistfrøðiligt fóður. Tað merkir sostatt, at tú og tín familja kunnu eta egg við góðari samvitsku og fáa leskilig vistfrøðlig egg til matna.

Tað kann mangan vera trupult at minnast og kenna munin millum øll egg-sløgini. Økologisk Landsforening handan Ø-merkið í Danmark, hava gjørt eitt yvirlit, so tað er lættari at kenna munin.

Trýst á myndina fyri at síggha yvirlitið og eitt nú printa tað út.

Les meira

Grøntobur: Eru vørur við góðari kemi dýrari?

Danska sendingin, Magasinet Penge á DR1, gjørdi í fjør eina kanning, har tey kannaðu sambandið millum pengar og vørur við góðari kemi. Orsøkin til kanningina var, at tað í 2014 bleiv gjørd ein kanning fyri Miljømærkning Danmark, sum staðfesti, at heili 28 % av dønum ikki keypa svanamerktar vørur, tí tey halda, at tær eru dýrari.

Tí valdi Magasinet Penge, at royna pástandin, við at lata eina familju bert keypa svanamerkta vøru, tá tey keyptu inn. Tey vóru sera bilsin, tá tey sóu, at svanamerktu vørurnar vóru 12% bíligari enn vørurnar við óneyðugari kemi.

Kanning sum brúkararáðið, Tænk, gjørdi av 10 vørusløgum, vísti somuleiðis at tær svanamerktu vørurnar vóru bíligari. Her vóru heili 8 út av 10 vørum við svanamerkinum bíligari enn tær við óneyðugari kemu. Hetta var galdandi fyri sjampo, vaskievni, universalsápu, andlitskrem, sólkrem, gummistivlar og klappvognar.

Grøn Balance gjørdi eina lítla roynd í einum handli í Føroyum av 9 ymiskum svanamerktum vørum frá Grøn Balance og samanbar tær við vørur við óneyðugari kemi, og hetta vísti, at tær svanamerktu vørurnar vóru heili 80 % bíligari. Vørurnar vóru: vaskievni til klæði, uppvaskitablettir, universalsápa, vesireins, vattrundellir, deodorant, bodylotion, shower gel og dagkrem. 9 út av 9 vørum við svanamerkinum vóru bíligari, og tað var alt frá einari krónu til trýss krónur á muni.

Svanamerktar vørur eru sostatt betri fyri bæði heilsuna, umhvørvið og mappuna!

Les meira

Kjøtfríur mánadagur við grønmetislasanju

Onki er sum heimagjørd lasanja. Tú kanst koyra alt í, sum tær lystir og velja eina við ella uttan kjøt. Eitt upplagt høvi at halda kjøtfrían mánadag við eini grønmetislasanju. Tað er nevnliga eitt gott hugskot at hava ein dag um vikuna, sum er kjøtfríur, og soleiðis ansa eftir umhvørvinum, djóravælferðini og tíni heilsu. Kjøtfríur mánadagur er eitt átak, sum er at finna um allan heim, so hví ikki eisini í Føroyum? Eru flestu matvørurnar frá Grøn Balance, fært tú vistfrøðiligar vørur og minkar soleiðis eisini um inntakið av sproytievnum. Grønmetislasanja fyri 4-6 fólk: Lasanjusós: 2 hakkaðar leykir 2 súpsk av olivinolju 2-4 pungar av hvítleyki 2 tsk av oregano 4 stórrivnar gularøtur 3 stórrivnar sellarí stengur 1 skvassj 1 eggplanta 250 gr av smáhakkaðum soppum 1 dl av tomatpuré 1 dós av hakkaðum tomatum Salt og pipar Spinatfylla: 500 gr av frystum spinati 1 nevi av basilikum 1 ½ dl av róma 1 leyk 1 pung av hvítleyki Olivinolja Rivin muskatnøt Salt og pipar Mornaysós: 2 súpsk. av smøri 2 súpsk av hveitimjøli 3 dl av mjólk Smárivin muskatnøt 125 gr av mozarella osti skorin í smáar puntar Salt og pipar Lasanjuplátur frá Grøn Balance Lasanjusós Steik hakkaðu leykirnar í olivinoljuni í miðal hita til leykurin er klárur og bleytur. Stoyt smáttskornu sopparnar í og skúva upp fyri hitanum í uml. ein minut. Síðan stoytir tú restina av tilfarinum í og letur sósina smákóka í 1-3 tímar. Smakka til við salti og pipari. Spinatfylla Steik leykin á eini pannu við olivinolju, til teir eru bleytir og uttan at brúnka teir. Stoyt spinatið í og kóka til tað er tiðna. Stoyt avlopsvatn frá og koyr basilikum og róma í. Smakka til við rivnari muskatnøt, salti og pipari. Mornaysós Steik margarin í eini grýtu og stoyt mjølið í eitt sindur á gangin, meðan tú pískar. Tá tað er blivi til ein klump, pískar tú varliga mjólkina í inntil mjølið er upployst og sósin er jøvn. Lat tað kóka eina løtu til sósin er blivin kremut. Koyr síðan ostin í og rør inntil hann er bráðnaður. Smyr eitt eldfast fat og byrja við mornaysós, lasanjusós og spinatfyllu og síðan lasanjuplátur. Halt áfram til onki er eftir og enda við lasanjusós og einum lagi av mornaysós. Baka í ovninum við luft við 175 hitastigum í 25-30 min.

Les meira

Vit skola heilar skógir niður hvønn dag

Nakað, vit sum menniskju ikki sleppa uttanum, er at fara á ves. Vit í vesturheiminum nýta pappír at skeina okkum við, og tað eru ovurstórar nøgdir, vit skola niður.

Í Evropa verða heili 60 milliónir vesirullur skolaðar niður um dagin! Vit nýta útvið 52 vesirullur hvør um árið. WWF metir, at eini 27.000 trø verða feld um dagin til framleiðslu av vesipappíri. Hóast tað er gjørligt at keypa vesipappír úr endurnýttum pappíri, so eru bert 1 út av 5 vesirullum, vit nýta, úr endurnýtslupappíri.

Tað er lætt at kanna um vesipappírið er burðardygt ella ei. Er umhvørvismerkið, Svanamerkið, á pakkanum við vesipappíri, so tryggjar tú tær, at pappírið kemur frá burðardyggari skógarrøkt ella úr endurnýtslupappíri. Eitt nú er vesipappírið hjá Grøn Balance gjørt úr endurnýtlsupappíri og somuleiðis framleitt uttan bleikievni.

Grønari Føroyar
Minst til, ístaðin fyri at koyra tómu rulluna í skrell, kanst tú koyra hana í grønu skrellispannurnar. Eisini ber til at gera ymiskt kreativt við tómu rullunum. Fá eitt nú íblástur á Pinterest.

Skal vesipappírið hanga inn móti vegginum ella úteftir?
Síðan vesirulluhaldarin bleiv uppfunnin í 1891, hava vit dúgliga kjakast um hvønn veg vesirullan skal hanga. Nú tykist svarið at vera funnið. Tekningin frá patentumsóknini hjá uppfinnaranum, Seth Wheeler, vísir nevnliga eina vesirullu, sum hongur á vesirulluhaldaranum við pappírinum hangandi úteftir!

So nú kann friður aftur valda heima við hús!

Les meira

Vistfrøðiligt heimagjørt hvítleyksbreyð

Tað er altíð nakað heilt serstakt at gera sín egna mat frá grundini av og ongantíð betri, um tað er vistfrøðiligt. Við vistfrøðiligum mjøli sleppur tú undan stástyttandi evnum, sum eitt nú elva til sera vánaliga sáðgóðsku, og eisini onnur skaðilig evni.

Birita Sjúrðaberg hevur bakað leskiligt hvítleyksbreyð við vørum frá eitt nú Grøn Balance.

Uppskriftina til fýra hvítleyksbreyð fært tú her:

25 g av geri
3 súpsk av Grøn Balance olju
5 dl av lunkaðum vatni
2 tsk av salti
200 gr av Grøn Balance durummjøli
Uml 500 gr av Grøn Balance hveitimjøli

Fylla:

150 gr av smøri
4 pungar av hvítleyki, pressaðir
1 neva av Grøn Balance hakkaðari persillu

Rør gerina í tað lunkaða vatnið. Koyr restina av tilfarinum í, uttan hveitimjølið. Hveitimjølið skal eltast í so við og við. Deiggið skal eltast væl. Lat ganga í uml 1 tíma.

Ímeðan kanst tú gera fylluna, sum bert skal rørast væl saman.

Koyr síðan mjøl á borðið, og skil deiggið í 4 partar. Ger hvønn part til ein fýrkant, sum er sindur avlangur. Smyr 1/4 av fyllini á hvørt. Rulla til eina pylsu eftur tí longri síðuni. Sker síðani ígjøgnum við einum pizzaskerara ella knívi, ikki heilt niðan. Rulla síðani deiggið um hvørt annað.

Tú kanst lata deiggið ganga í ein tíma afturat.

Bakast í ovninum í 15-20 min við 225 gradum. (Fylg eitt sindur við. Um tað brúnkast skjótari á einari síðu, vend so plátuni við.) prei: Um tú ikki skalt brúka øll, ber til at frysta tey til eina aðruferð.

Væl gagnist!

Les meira