Vaska umhvørvisvinaligt

Vaskievni kunnu vera sera skaðilig fyri teg og umhvørvið. Fleiri innihalda eitt nú klor og optiskt hvítt, sum tyngja umhvørvið.

Hvat skalt tú so velja, tá tú velur vaskievni?
Vit eru blivin von við at klæðini hjá okkum skulu lukta av luktilsi og seta luktin í samband við rein klæði, hóast luktilsi onki hevur við reinleika at gera, men kan elva til ovurviðkvæmi. Somuleiðis ger optiskt hvítt bert klæðini hvítari, men ikki reinari.

Klæðini gerast rein av tensidum, men nøkur eru meiri skaðilig enn onnur. Tey mest skaðiligu evnini eru luktilsi, optiskt hvítt og haldevni. Hesi kunnu elva til ovurviðkvæmi ella øsing á húðina.

Skolievni innihalda 30% fleiri tensidir enn vaskievni, sum er óneyðugt, tí tensidirnar í vaskievninum vaska klæðini rein.

Um tú vilt sleppa undan ov nógvum skaðiligum evnum, kanst tú leggja teg eftir hesum ráðunum:

• Keyp umhvørvismerkt vaskievni – Svanamerkið ella evropeiska blóman. Hesi tryggja tær, at tú sleppur undan klori, optisk hvítum og ávísum tensidum. Krøv vera eisini sett til úrslitagóð vaskievni.
• Vel vaskievni við Bláa Kransinum hjá Astma-Allergi Danmark fyri at sleppa undan luktilsi og øðrum evnum, ið kunnu elva til ovurviðkvæmi.
• Vel vaskipulvur heldur enn flótandi. Tey innihalda færri umhvørvisskaðilig evni.
• Slepp tær undan skolievni. Skolievni tálma vøguravmagn (statisk elektrisitet), men er annars óneyðugt.
• Les brúkaravegleiðingina og skampta eftir vatni, mongd av klæðum og hvussu skitin tey eru. Klæðini gerast ikki reinari av at koyra meiri vaskievni í. Hinvegin kann nógv vaskievni tyngja umhvørvið og leivdirnar seta seg í reinu klæðini. Leivdirnar kunnu elva til øsing á húðini.
• Vaska fulla maskinu og leyp forvaskið um.
• Klæðir, sum ikki eru serliga skitin, kunnu vaskast við 15-20° C, tó krevur tað serstakt vaskievni við enzymum, ið klára kalt vask. Vel eitt nú heldur at vaska klæðini við 30° C heldur enn 40° C, um tey ikki eru serliga skritin. Seingjarklæði, handklæði, borðlappar o.a. sum kunnu hava nógvar bakteriur, skulu vaskast við 60° C.

Vaskievnini hjá Grøn Balance hava øll bæði Svanamerkið og Bláa Krasin og fáa øll grønu kolbuna hjá brúkararáðnum Tænk. Hvíta vaskievni hjá Grøn Balance verður somuleiðis skírt at vera ‘bedst i test’.

Tú fært Grøn Balance í Miklagarði, Mylnuni og Bónus.

Nú er vistfrøðiligi ahornssiroppurin eisini komin í familjuna

Tað leggjast í heilum vørur afturat Grøn Balance familjuni, og ein tann seinasti familjulimurnin er ahornssiroppurin.

Ahornssiroppurin er tappaður úr kanadiskum ahornstrøum, kókaður inn til ein intensan sirop fullan av søtleika.

Siroppurin hóskar væl afturvið pannukøkum, omaná skyr og í bakstur.

Grønt er gott – eisini um veturin

Men hvussu gert tá, tá vetrartíðin setur sínar avmarkingar á hvat kann koma upp úr moldini? Tú hyggur sjálvandi í frystiboksina, har tað bóglnar av alskins vistfrøðiligum leskibitum. Her fæst tað grøna nevnliga alt árið.

Tað er ongin skomm at velja fryst-grønt, tí tað er ein hópur av smakki og biti í teimum grønu pettunum, tá tey eru tiðnaði. Og tey halda jú leingi, so tú, oman á tað heila, minkar um matoyðsl! Tú sleppur har afturat undan at skola og skera – tað er nevnliga gjørt fyri teg.

Fryst grønmeti er eitt líka gott val og onkuntíð betri væl enn frískt grønmeti. Kanningar vísa, at fryst grønmeti hevur eitt hægri føðsluvirði enn frískt grønmeti. Hetta kemst av, at frískt grønmeti verður innflutt alt árið runt og liggur mangan á goymslu, áðrenn tað verður selt. Fryst grønmeti verður hinvegin heysta í bestu tíð á árinum og fryst beinaveg og tí varðveita tey føðsluvirði.

Heilsumyndugleikarnir viðmæla, at tú velur grova grønmeti, so sum brokkoli, leyk, ertrar, bønir og rótfrugtir. Et so nógv tú vilt og endiliga til allar máltíðirnar.

Nýt eitt nú grønmeti í eitt leskiligt fat, tertu ella omulett. Tað nýtist í øllum førum ikki at vera keðiligt.

Familjur ótu seg frá eiturevnum

Mongdin og samansetingin av eiturevnum í landinum hjá teimum luttakandi minkaði týðandi, tá fimm familju ótu vistfrøðiligan mat í 14 dagar.  

Danmarks Naturfredningsforening gjørdi í fjør eina kanning har fimm familjur fingu kanna teirra land fyri sproytievni áðrenn og eftir tey høvdu etið einans vistfrøðiligan mat í 14 dagar.  

Áðrenn kanningina, ótu tær fimm familjurnar mest vanligar matvørur, og tá funnu tey leivdir frá sproytievnum í 51 prosent av royndunum.
Aftaná 14 dagar við vistfrøðiligum kosti var mongdin av landroyndum, við sproytievnum í, minka niður í 23 prosent, og sjálva samansetingin av sproytueitri var minka nógv. Eisini fall mongdin av royndum, har ávís sproytuevni lógu yvir miðaltalið fyri hvat er vanligt, frá 32 til 9 prosent.

Lisbeth E. Knudsen, sum er professari á Institut fyri Folkesundhedsvidenskab á Københavns Universitet, sigur um kanningina:

“Tað frøðir meg, at tað sæst ein so týðiligur munur at eta vistfrøðiligt, tá vit vita at meginparturin av sproytieitrinum, sum tey her hava kannað, hava neilig árin á okkara heilsu. Á hendan hátt er tað fyribyrgjandi fyri okkara heilsu at velja matvørur, sum ikki eru sproytaðar.”

Sambært professaranum, so vil vandin fyri at gerast sjúk av at eta sproytaðar matvørur økjast við mongdini og samansetingini av sproytievnum í okkara kroppum.

“Um vit hava eina høga mongd av sproytievnum í kroppinum, so er tað enn størri vandi fyri at gerast sjúk ella at gera fostrið sjúkt” sigur Lisbeth E. Knudsen og sipar til barnakonur, sum hon viðmælir at eta vistfrøðiligt.

Eitt nú er skorðdjóraeitrið chlorpyrifos, sum 14 út av teimum 16 kannaðu familjulimunum høvdu í landinum áðrenn royndina, ein hóttan fyri eitt fostur, tí chlorpyrifos leypir á nervalagið, og kann skaða menningina av heilanum. Tað er ikki loyvi at nýta chlorpyrifos í Danmark, men er at finna í fruktini og grønmetinum, sum verður innflutt úr øðrum londum

Tú kanst velja
Vilt tú sleppa undan sproytievnum, so er at velja vistfrøðiligar matvørur, sum allar eru uttan sproytievni, tí vistfrøðiligu bóndirnir, hava ikki loyvi at nýta sproytieitur fyri at berja niður skorðdýr, ókrút o.a. Vistfrøðiligu vørurnar eru allar merktar við danska, reyða Ø-merkinum ella ES-merkinum fyri vistfrøði.

Kelda:dn.dk

Ein biti við biti í

Rískeks er ofta eitt hitt millum børnini og upplagt at koyra í matpakkan.
Rískeks eru tó ikki bert fyri børnini. Lætta og broyskna keksin egnar seg sera væl til eitt nú avokado, egg, pesto og smyrjisjokulátu – tað er bert hugflogið, ið setur mørk.
Royn eitt nú okkara vistfrøðiliga laks og grønmeti til ein luksus vistfrøðiligan bita.

Kapping: Tøm Miklagarð fyri Grøn Balance-vøru við einum vini

Dáma Grøn Balance Føroyar síðuna og frámerk ein vin, sum tú heldur hevur uppiborið at vinna vistfrøðiligar og umhvørvisgóðar vørur frá Grøn Balance. Tit fáa tríggjar minuttir til at tøma Miklagarð fyri Grøn Balance-vøru.

Kappingin endar hósdagin 24. august á middegi. Tveir hepnir vinnarar og teirra vinir sleppa at fylla sær vognin við Grøn Balance-vøru .